poniedziałek, 20 października 2025

Azory - Sao Miguel - rejs na wieloryby i tradycja malowania ceramicznych płytek - azulejos

Malowane ceramiczne kafelki, czyli azulejos, to jeden z najbardziej rozpoznawalnych symboli Portugalii. Pokrywają fasady domów, wnętrza kościołów, pałaców, dworców kolejowych i fontann. Choć dziś kojarzą się z portugalskim pejzażem miejskim, ich korzenie sięgają kultury arabskiej – słowo azulejo pochodzi od arabskiego al-zulayj, oznaczającego „gładki kamień”. Do Portugalii kafelki trafiły w XV wieku dzięki Maurom z Hiszpanii, a prawdziwy rozkwit sztuki azulejos nastąpił w XVI–XVIII wieku. Początkowo były to geometryczne wzory typowe dla świata islamu, lecz z czasem portugalscy rzemieślnicy zaczęli tworzyć sceny biblijne, mitologiczne, historyczne i codzienne, traktując kafelki jak płótno malarskie. Z niebiesko-białych kompozycji baroku wyrosły całe narracje – monumentalne „obrazy” zdobiące ściany klasztorów i pałaców. Azulejos pełniły też praktyczną funkcję – chroniły mury przed wilgocią i chłodem, odbijały światło, a w upalne dni chłodziły wnętrza. Z czasem stały się formą narodowej ekspresji, sposobem na utrwalanie pamięci o przeszłości i lokalnej tożsamości. Dziś azulejos to nie tylko dziedzictwo, ale także żywa tradycja – współcześni artyści nadal tworzą nowe wzory, łącząc dawną technikę z nowoczesnym designem. Niestety coraz popularniejsze stają się nadruki lub kalkomanie na kafelkach, które wypierają malowidła ręczne.

 





Archipelag Azorów, położony na środku Atlantyku, to podobno jedno z najlepszych miejsc na świecie do obserwowania wielorybów i delfinów w naturalnym środowisku. Krystalicznie czyste wody, bogate w plankton i ryby, przyciągają te majestatyczne zwierzęta przez cały rok. Na Azorach można spotkać aż ponad 25 gatunków waleni, w tym delfiny butlonose, delfiny pręgowane, kaszaloty, a także – w sezonie wiosennym – migrujące płetwale błękitne, największe zwierzęta na Ziemi. Kaszaloty są obecne niemal cały rok i stały się symbolem archipelagu. Wycieczki organizowane są głównie z wysp São Miguel, Pico i Faial, gdzie lokalne centra morskie prowadzą ekologiczne rejsy z doświadczonymi biologami. Dawne tradycje połowu wielorybów ustąpiły tu miejsca zrównoważonej turystyce, dzięki czemu obserwacje odbywają się z poszanowaniem zwierząt i ich środowiska. Siedząc w niewielkiej łodzi, na tle zielonych wulkanicznych wysp, można doświadczyć jednego z najbardziej poruszających widoków: potężny ogon kaszalota wynurza się z oceanu, a obok skaczą delfiny. To moment, który na długo zostaje w pamięci.