Kair – od piramid po cytadelę: śladami faraonów i sułtanów

 

Zwiedzanie Kairu to podróż przez tysiące lat historii i fascynujące spotkanie ze współczesnym rytmem jednego z największych miast Afryki. Dzień najlepiej rozpocząć od wizyty w Muzeum Kairskim, położonym w centrum miasta, nieopodal placu Tahrir. To imponujące muzeum mieści największą na świecie kolekcję zabytków starożytnego Egiptu, w tym legendarną złotą maskę Tutanchamona i setki innych artefaktów pochodzących z grobowców faraonów i świątyń. 

Z centrum Kairu można następnie wyruszyć miejskim autobusem lub metrem na zachód, w kierunku Gizy, gdzie znajdują się najbardziej znane symbole Egiptu – piramidy Cheopsa, Chefrena i Mykerinosa. Te monumentalne budowle zachwycają nie tylko rozmiarem, ale i precyzją wykonania. Tuż obok, u stóp płaskowyżu, czuwa Wielki Sfinks – kamienna rzeźba o ciele lwa i twarzy faraona, otoczona aurą tajemniczości i legend.

 

Między piramidami na płaskowyżu w Gizie przebiega asfaltowa droga, co dla wielu turystów bywa zaskoczeniem – w albumach i na pocztówkach najczęściej ukazuje się te starożytne budowle w otoczeniu pustynnego piasku, z pominięciem współczesnej infrastruktury. Tymczasem droga ta jest realnym elementem krajobrazu, wykorzystywanym przez autobusy, samochody i dorożki przewożące zwiedzających między Piramidą Cheopsa, Chefrena i Mykerinosa. Obecność asfaltu podkreśla kontrast między antyczną przeszłością a dzisiejszymi realiami turystyki masowej.

Kolejnym miejscem, które trzeba odwiedzić w Kairze jest Cytadela Saladyna. Z tarasu widokowego przy Meczecie Muhammada Alego (Meczet Alabastrowy) na terenie Cytadeli roztacza się przepiękna panorama na całe miasto. Widoczna w centrum kadru budowla to Meczet Sułtana Hassana (z jego charakterystycznymi minaretami i masywną kopułą), a tuż obok — Meczet Al-Rifa’i.

Taras ten oferuje jeden z najlepszych panoramicznych widoków na Kair i jego historyczne meczety. Jest to bardzo popularny punkt fotograficzny wśród turystów odwiedzających cytadelę. Główne wejście do cytadeli mieści się przy okrągłej wieży strażniczej (Wieży Burdż al-Haddad). Cytadela została zbudowana w XII wieku przez Saladyna w celu obrony przed krzyżowcami i przez wieki pełniła funkcję siedziby władców Egiptu. 

Meczet Muhammada Alego, zwany również Meczetem Alabastrowym, to najbardziej charakterystyczna budowla Cytadeli Saladyna w Kairze. Został wzniesiony w latach 1830–1848 z inicjatywy Muhammada Alego – władcy Egiptu i założyciela jego nowoczesnej dynastii. Inspirowany osmańską architekturą, zwłaszcza meczetami Stambułu, wyróżnia się ogromną kopułą, dwoma smukłymi minaretami oraz bogatym wnętrzem ozdobionym alabastrem.

Na dziedzińcu meczetu znajduje się piękna fontanną ablucyjną (rytualną), która służy do obmycia się przed modlitwą. Fontanna ma bogato zdobiony dach wsparty na kolumnach i otoczona jest arkadami w stylu osmańskim. Całość jest przykładem wschodniego przepychu i elegancji. Fasada meczetu Muhammada Alego posiada charakterystyczne kopuły i łukowe arkady. 

By dotrzeć do Cytadeli z Gizy, można skorzystać z metra. Ze stacji Giza należy wsiąść w czerwoną linię metra (linia 2) w kierunku Shubra El Kheima i wysiąść na stacji El Malek El Saleh lub El Sayeda Zeinab (około 6 przystanków). Od stacji metra warto wybrać się na spacer (ok. 30–40 minut pieszo, w górę wzgórza, dość stromo, ale widokowo! Oprócz metra można skorzystać z minibusów, ale podróżując tą formą komunikacji miejskiej warto mieć przy sobie drobne pieniądze, zapytać kierowców o kierunek ("Citadel" lub "Qal'a") i być cierpliwym – transport publiczny w Kairze bywa chaotyczny, ale to także sposób na poznanie miasta od mniej turystycznej strony.

Po południu warto udać się na południe miasta, do starożytnej nekropolii w Sakkarze. Dojazd możliwy jest minibusem lub lokalnym autobusem do miejscowości Mit Rahina, skąd krótki spacer prowadzi do kompleksu archeologicznego. Największą atrakcją jest tu Piramida Schodkowa faraona Dżesera – najstarsza znana piramida w Egipcie, będąca prototypem późniejszych budowli. Otaczają ją liczne grobowce, ruiny świątyń oraz pozostałości po starożytnym mieście nekropolitalnym. Zwiedzanie Kairu i jego okolic to intensywna, ale niezwykle satysfakcjonująca przygoda – łącząca majestat starożytnej cywilizacji z kolorytem współczesnego Egiptu, widocznym w zatłoczonych ulicach, głośnych bazarach i życzliwości mieszkańców.

Między Sakkarą a piramidami w Gizie istnieje możliwość odbycia wyjątkowej przejażdżki konnej lub na wielbłądzie, prowadzącej przez pustynny krajobraz wzdłuż zachodniego brzegu Nilu. Trasa liczy około 15 kilometrów i wiedzie przez suche, otwarte przestrzenie, z dala od głównych dróg, co pozwala poczuć atmosferę starożytnego Egiptu niemal jak sprzed tysięcy lat.

Takie wyprawy są organizowane przez lokalne stajnie i przewodników, zwykle z możliwością dostosowania tempa i długości trasy. Można wybrać konia dla szybszej i bardziej dynamicznej jazdy lub wielbłąda – dla spokojniejszej, tradycyjnej podróży. Po drodze rozciągają się imponujące widoki na pustynię i pojawiające się w oddali sylwetki piramid.Taka forma zwiedzania jest szczególnie popularna o wschodzie lub zachodzie słońca, gdy panują przyjemniejsze temperatury, a światło podkreśla niezwykły charakter pustynnego krajobrazu. Warto jednak upewnić się co do doświadczenia i wiarygodności organizatora oraz zadbać o odpowiedni strój, wodę i nakrycie głowy.

Z Asuanu do Luksoru przez świątynię w Kom Ombo, Edfu, Kolosy Memnona i świątynię Hatszepsut w Deir el-Bahari

 

Podróż z Asuanu do Luksoru lokalną komunikacją to wyjątkowa okazja, by zobaczyć południowy Egipt w jego codziennym rytmie i zatrzymać się przy niezwykłych zabytkach. Trasa ma około 230 km i prowadzi wzdłuż Nilu, przez liczne wsie i małe miasteczka. W Asuanie można rozpocząć podróż wczesnym rankiem, wsiadając do minibusa, lokalnego autobusu lub pociągu kursującego do Luksoru – warto dopytać o przystanek lub stację w Kom Ombo.

Świątynia w Kom Ombo położona jest malowniczo nad Nilem, między Asuanem a Edfu. Zbudowana w okresie ptolemejskim (ok. II–I w. p.n.e.), wyróżnia się tym, że była poświęcona dwóm bogom jednocześnie: Sobkowi, krokodylemu bogu płodności i władcy wód, oraz Horusowi Starszemu, opiekuńczemu bóstwu nieba o głowie sokoła. Dlatego cały kompleks jest podzielony symetrycznie na dwie identyczne części — każda z własnymi wejściami, sanktuariami i dziedzińcami.

 

Na zdjęciach widać charakterystyczne kolumnady pokryte inskrypcjami oraz reliefy przedstawiające ofiary składane bogom i sceny rytualne. Jednym z najciekawszych elementów kompleksu jest relief pokazujący starożytne narzędzia chirurgiczne — uważany za dowód istnienia medycyny praktykowanej w czasach faraonów. Świątynia ta to fascynujące miejsce, które łączy architekturę, religię i symbolikę starożytnego Egiptu. Czas przejazdu pociągiem z Asuanu to około 60 min. Od stacji w Kom Ombo - 10 min. spacerem do świątyni.

Kolejny przystanek na trasie z Asuanu do Luksoru to Edfu, gdzie znajduje się jedna z najlepiej zachowanych świątyń starożytnego Egiptu, poświęcona bogu Horusowi. Z przystanku autobusowego można dojść pieszo lub wziąć tuk-tuka do samej świątyni. Monumentalny pylon, kolumnady i reliefy robią ogromne wrażenie i ukazują potęgę egipskiej architektury. Świątynia w Edfu to jedna z najlepiej zachowanych świątyń starożytnego Egiptu. Zbudowano ją w okresie grecko-rzymskim, w latach 237–57 p.n.e., za panowania Ptolemeuszy. Poświęcona jest bogu Horusowi – niebiańskiemu sokolowi, opiekunowi faraona i jednemu z najważniejszych bóstw egipskiego panteonu. Świątynia została wzniesiona na miejscu wcześniejszego sanktuarium z czasów Nowego Państwa i stanowi przykład klasycznej architektury egipskiej, mimo że powstała w epoce hellenistycznej.

Na zdjęciu znajduje się granitowy posąg boga Horusa w postaci sokoła, stojący przy wejściu do świątyni. Horus nosi na głowie koronę Górnego i Dolnego Egiptu, symbolizującą jedność kraju. Takie posągi pełniły funkcję nie tylko dekoracyjną, ale i ochronną – miały strzec świątyni przed siłami chaosu. Dzięki doskonałemu stanowi zachowania świątynia w Edfu pozwala współczesnym odwiedzającym niemal w pełni doświadczyć atmosfery starożytnego kultu.

Kontynuując podróż do Luksoru, warto zorganizować krótki postój przy Kolosach Memnona – dwóch gigantycznych siedzących posągach faraona Amenhotepa III, strzegących niegdyś wejścia do jego świątyni grobowej na zachodnim brzegu Nilu w Tebach (dzisiejszy Luksor). Świątynia ta została niemal całkowicie zniszczona przez powódź i trzęsienia ziemi już w starożytności, ale kolosy – każdy o wysokości około 18 metrów – przetrwały i stały się słynne w całym świecie grecko-rzymskim. W starożytności jeden z nich wydawał o świcie dźwięki, co Rzymianie interpretowali jako "śpiew" mitycznego Memnona – syna Jutrzenki, poległego w wojnie trojańskiej. Fenomen ten przyciągał pielgrzymów i cesarzy, którzy zostawiali na kolosach inskrypcje.

Niedaleko dalej, u stóp skalnych urwisk Teb Zachodnich, leży imponująca świątynia Hatszepsut w Deir el-Bahari. To unikalny przykład architektury tarasowej, zbudowanej w XV wieku p.n.e., ku czci jednej z nielicznych kobiet-faraonów Hatszepsut. Świątynia ma formę trzech tarasów harmonijnie wkomponowanych w skalne klify i była miejscem kultu pośmiertnego królowej. Opowiadała o jej boskim pochodzeniu oraz panowaniu. Po śmierci Hatszepsut jej następcy usiłowali wymazać jej imię z historii, co doprowadziło do częściowego zniszczenia dekoracji. Mimo to świątynia zachwyca elegancją, precyzją rzeźb i niezwykłym położeniem. Do świątyni dojechać można z Kolosów Memnona tuk-tukiem lub busikiem.

 

Świątynia w Luksorze i Dolina Królów czyli serce starożytnego Egiptu

 

Luksor to bez wątpienia jedno z najbardziej fascynujących miejsc w Egipcie, gdzie historia starożytności żyje na każdym kroku. Położony nad Nilem, na miejscu dawnej Tebaidy, kryje dwa bezcenne skarby: monumentalną Świątynię Luksorską i mistyczną Dolinę Królów.

Świątynia Luksorska, poświęcona bogowi Amonowi, to majestatyczny kompleks w samym sercu miasta. Wzniesiona głównie przez faraona Amenhotepa III i Ramzesa II, zachwyca perfekcyjną symetrią, wysokimi pylonami, kolumnadą oraz ogromnymi posągami władców. Była miejscem procesji religijnych, a dawniej łączyła się z kompleksem Karnaku długą aleją sfinksów, dziś częściowo odrestaurowaną. Zwiedzanie świątyni najlepiej zaplanować na późne popołudnie lub wieczór – iluminacja podkreśla rzeźby i kolumny, tworząc niemal mistyczną atmosferę. Spacer wśród cieni kamiennych faraonów to jak podróż w czasie, która robi ogromne wrażenie.

 

Po drugiej stronie Nilu, na zachód od Luksoru, leży Dolina Królów – miejsce pochówku faraonów Nowego Państwa. W wykutych w skałach grobowcach spoczywali najpotężniejsi władcy Egiptu, w tym Ramzes II, Seti I i Tutanchamon. Mimo że większość została obrabowana już w starożytności, grobowce zachowały się w imponującym stanie – z malowidłami, inskrypcjami i symbolicznymi zdobieniami opowiadającymi o wędrówce zmarłego do świata bogów. Na miejscu dostępnych jest kilka otwartych grobowców (rotacyjnie), a za dodatkową opłatą można wejść m.in. do grobowca Tutanchamona. Warto mieć ze sobą nakrycie głowy i wodę – upał i kamienisty teren potrafią dać się we znaki. Do Doliny Królów można dostać się taksówką lub lokalnym minibusem. Warto kupić bilety wcześniej w kasie w Centrum Zwiedzających. Zwiedzanie najlepiej zacząć rano, by uniknąć największego słońca oraz tłumów turystów.

 

Podróż między Asuanem a Luksorem (ok. 220 km) można wygodnie odbyć pociągiem. Egipskie koleje oferują połączenia w różnych klasach, także z klimatyzacją. Podróż trwa 3–4 godziny, a bilety są niedrogie. Warto kupić je wcześniej na dworcu lub online.