Muzeum Kultury Ludowej Pogórza Sudeckiego w Pstrążnej

Mało jest w Polsce tak prężnie działających ośrodków krzewiących kulturę ludową, co Skansen w Pstrążnej. Chociaż to kameralne muzeum etnograficzne leżące z dala od popularnych szlaków turystycznych, na pierwszy rzut oka może wydawać się miejscem nie mającym zbyt dużo do zaoferowania, przy bliższym poznaniu bardzo zyskuje. Siedemnaście zabytkowych obiektów pochodzących z terenów Pogórza Sudeckiego ulokowano w jednej z najwyżej położonych wiosek Ziemi Kłodzkiej, u podnóża Gór Stołowych, na wysokości ponad 580 m npm na prawdę robi wrażenie. 

Klucząc ścieżką spotkamy pięknie zachowane "perełki" XVIII i XIX-wiecznej architektury w postaci choćby okazałego zajazdu z Szalejowa Dolnego, chałup z Kudowy-Zakrza i Nowej Łomnicy czy wiatraku z Jabłowa. To oczywiście tylko garstka eksponatów. Idąc dalej zobaczymy kolejne fantastyczne okazy małej i dużej architektury ludowej. Jeśli dodamy do tego liczne warsztaty i spotkania odbywające się tutaj przez cały rok, mamy gwarancję dobrze spędzonego czasu.

Muzeum Budownictwa Ludowego – Park Etnograficzny w Olsztynku

Muzeum Budownictwa Ludowego – Park Etnograficzny w Olsztynku zajmuje około stu hektarów, na których umieszczono 68 obiektów architektury ludowej. 

Pierwsze muzeum prezentujące architekturę ludową z terenów Prus utworzono w 1909 roku w Królewcu. Nosiło ono nazwę Muzeum Wsi w Królewcu - Dorfmuseum Königsberg - i mieściło się na obrzeżach ogrodu zoologicznego. W 1937 roku podjęto decyzję, by całą ekspozycję przenieść właśnie do Olsztynka, gdzie istniało Mauzoleum marszałka Paula von Hindenburga. Przeprowadzka trwała do roku 1942, lecz z 22 obiektów prezentowanych w Królewcu, udało się przenieść 14. Do dnia dzisiejszego przetrwało 13, gdyż jedna stodoła spaliła się w roku 1945. W tymże też roku Niemcy wysadzili w powietrze samo mauzoleum marszałka. Pod koniec lat pięćdziesiątych dwudziestego wieku, ekspozycję zaczęto wzbogacać o nowe obiekty architektury ludowej, a 1961 roku utworzono tu Park Etnograficzny.

Od 1969 roku placówka funkcjonuje pod swoją obecną nazwą. W 1974 r. Muzeum objęło w posiadanie fragment gotyckiej zabudowy Olsztynka w postaci ruin kościoła i baszty.

Skansen w Olsztynku, oprócz bogatej ekspozycji architektonicznej prezentuje również rzadkie gatunki zwierząt gospodarskich polskiego pochodzenia. W sezonie letnim spotkać je można spacerujące pomiędzy eksponatami. Urzekają tu również wspaniałe wiejskie ogródki, jakie coraz trudniej spotkać już można w dzisiejszych czasach. 

Warto dodać, że w 2009 r. za popularyzację kultury ludowej i folkloru, Muzeum w Olsztynku otrzymało honorową nagrodę im. Oskara Kolberga.

 

Park Etnograficzny w Tokarni - odział Muzeum Wsi Kieleckiej

Park Etnograficzny w Tokarni założono z inicjatywy etnografa i znawcy kultury ludowej Ziemi Kieleckiej - profesora Romana Reinfussa w roku 1976. Rok później ekspozycję udostępniono zwiedzającym.

Skansen ten będący odziałem Muzeum Wsi Kieleckiej leży w dolinie Czarnej Nidy we wsi Tokarnia, niedaleko Chęcin i zajmuję powierzchnię około 70 hektarów, na których ulokowano 120 obiektów. Ekspozycję podzielono na kilka sektorów. Jest sektor małomiasteczkowy, wyżynny, dworsko-folwarczny, świętokrzyski, nadwiślański oraz lessowy, gdzie prezentowane są układy osadnicze Gór Świętokrzyskich, Niecki Nidziańskiej, Wyżyny Sandomierskiej i Krakowsko-Częstochowskiej.

Spacerując po terenie skansenu w Tokarni, w magiczny sposób przeniesiemy się w klimat XVIII i XIX- wiecznych wiosek rozsianych po terenach kielecczyzny i okolic. Oprócz architektury mieszkalnej, zapoznamy się z dawnymi obiektami użyteczności publicznej, warsztatami miejscowych rzemieślników oraz eksponatami przemysłu wiejskiego. Warto przyjrzeć się również małej architekturze w postaci studni czy kapliczek oraz przecudownym przydomowym ogródkom, jakich w obecnych czasach spotkać można coraz mniej. Będąc tu, nie sposób przejść obojętnie obok dzieł rzeźbiarza ludowego pana Jana Bernasiewiecza i jego żony Marii - poetki ludowej, których stała ekspozycja prezentowana jest w zagrodzie z Bukowskiej Woli.

Muzeum Budownictwa Ludowego w Sanoku

Muzeum Budownictwa Ludowego w Sanoku zostało założone na początku 1958 roku, a po ośmiu latach, ekspozycja była już na tyle duża, że postanowiono udostępnić ją zwiedzającym. 

Sanocki skansen leży ono u podnóża Białej Góry, na prawym brzegu Sanu i zajmuje powierzchnię 38 hektarów, na których znajduje się ponad 150 obiektów. A wszystko zaczyna się na czworokątnym Galicyjskim Ryneczku ze studnią i figurą świętego Floriana ustawioną tuż przed remizą. Wokół zabudowa mieszkalna, zakłady usługowe i warsztaty rzemieślników. Wystarczy głęboko odetchnąć, na kilka sekund zamknąć oczy i można przenieść się w dawny klimat kresowych miasteczek i wsi. 

Myślę, że na zwiedzanie trzeba przeznaczyć minimum dwie godziny. Przed opuszczeniem skansenu trzeba koniecznie zabrać w kręgle!